RITUELEN

Oude rituelen in een nieuwe tijd

Rituelen in de vrijmetselarij kennen van oudsher een diepe betekenis. Ze worden uitgevoerd in een vrijmetselaarsloge, waarin meerde vrijmetselaren meespelen in de organisatie en uitvoering. De rituelen kunnen de medespelers een nieuwe dimensie meegeven aan de informatie.

Een zeer belangrijk kenmerk van de vrijmetselarij vormen de ritualen. Een rituaal is een geheel van handelingen waarmee iemand wordt aangenomen als leerling, wordt bevorderd tot gezel en wordt verheven tot meester vrijmetselaar. Het openen van een loge moet worden gezien als een proces van chaos naar orde en dat principe geldt voor elke vrijmetselaarsloge in de wereld. Men zegt dan dat de loge wordt ‘’gevormd’’. Deze rituele bijeenkomsten vinden plaats in een daartoe speciaal ingericht logegebouw.

Rituelen spelen dus een belangrijke rol binnen de vrijmetselarij. Ze zijn ceremoniële handelingen en symbolische handelingen die worden uitgevoerd tijdens bijeenkomsten en inwijdingen. Rituelen hebben verschillende doelen binnen de vrijmetselarij, waaronder:

Symbolische betekenis

Rituelen maken gebruik van symbolen, gebaren, woorden en handelingen om abstracte ideeën en concepten uit te drukken. Ze dragen diepere betekenissen en vertegenwoordigen symbolisch de reis van de vrijmetselaar, zijn zoektocht naar waarheid, morele ontwikkeling en spirituele groei.

Inwijding en progressie

Rituelen worden vaak gebruikt bij de inwijding van nieuwe leden in de vrijmetselarij. Deze inwijdingen markeren symbolisch de overgang van een profaan (niet-vrijmetselaar) naar een vrijmetselaar. Ze dienen als een ceremoniële overgangsritueel en introduceren de nieuwe leden in de waarden, principes en tradities van de vrijmetselarij. Daarnaast zijn er ook rituelen en ceremonies die worden uitgevoerd wanneer een vrijmetselaar vordert naar hogere graden binnen de vrijmetselarij.

Gemeenschapsopbouw en broederschap

Rituelen creëren een gevoel van gemeenschap en broederschap onder vrijmetselaars. Ze versterken de onderlinge banden en bevorderen een gevoel van verbondenheid. Door gezamenlijk de rituelen uit te voeren, ervaren vrijmetselaars een gevoel van saamhorigheid en een gedeeld doel.

Reflectie en persoonlijke groei

Rituelen bieden vrijmetselaars de gelegenheid om te reflecteren op hun eigen leven, waarden en gedrag. Ze worden aangemoedigd om de symbolische betekenissen te overdenken en de lessen die in de rituelen worden uitgedrukt toe te passen in hun dagelijks leven. Rituelen kunnen dienen als een bron van inspiratie en als een middel voor persoonlijke groei en ontwikkeling. 

Het precieze verloop en de inhoud van de rituelen kunnen variëren tussen verschillende vrijmetselaarsloges en obediënties. Ze worden echter altijd uitgevoerd met respect voor de tradities en waarden van de vrijmetselarij en dragen bij aan de unieke ervaring en broederschap binnen de vrijmetselarij.

Hoe worden rituelen beleefd of ervaren

Daar het begrip handeling een wezenlijk bestanddeel vormt van ieder rituaal kun je het rituaal het best vergelijken met een dramatisering, zij het dan geen voorstelling die bestemd is voor een willekeurig publiek in een willekeurig theater. Het maçonnieke rituaal is een dramatisering van het menselijke leven waarbij alle aanwezigen meespelen en bij de gebeurtenis betrokken zijn. Men wordt niet meegesleept, men speelt mee.

Rituelen in de vrijmetselarij moet iets wakker maken bij de medespelers, iets aan de oppervlakte brengen dat er wel is, doch dat onbewust wordt beleefd en nu aan de oppervlakte komt, als het ware in het licht treedt. En zo kan het rituaal, net als het symbool, op verschillende manieren worden vertaald, zal de één er totaal iets anders uithalen dan de ander en zal het vandaag heel anders worden beleefd dan gisteren of morgen.

Sommige ritualen maken gebruik van mythen. Onze hersenen lossen mythische problemen, door gebruik te maken van dezelfde cognitieve functies, op precies dezelfde manier op als de hersenen doen om de fysieke wereld te verklaren. Het brein maakt gebruik van de mogelijkheid van de hersenen als causale of cognitieve operator, ofwel het vermogen om abstracte oorzaken te koppelen aan reële gebeurtenissen en van de binaire operator: het vermogen om voor complexe situaties eenvoudige oplossingen te bedenken.

Broederschap in rituelen

Als krachtige mythen in een dramatische setting worden geplaatst, voelen we dat we deel worden aan de kern, aan “de waarheid” die het verhaal bevat. De belangrijkste functie van een ritueel is om een spiritueel verhaal om te zetten in een spirituele ervaring. Het verandert iets waar je in gelooft in iets wat je kunt voelen.

Er is nog een interessant aspect aan de ritualen. Het eindeloos repeteren van hetzelfde zou obsessief kunnen worden. Dit gebeurt echter niet. Enerzijds door de diversiteit van de rituelen, anderzijds door het feit dat de rituelen verwijzen naar een geheim dat geen geheim is. Dat klinkt wat paradoxaal maar in feite verwijst het geheim naar kennis die al lang in de mens aanwezig is. De ware boodschap kan door eenieder worden verstaan mits er goed geluisterd wordt. Symboliek en het gebruik van symbolische handelingen helpt daarbij.

Het uitvoeren van het rituelen in de vrijmetselarij verscherpt, als het goed is, de hele groep mensen in hun perceptie en aandacht en zulke mensen krijgen dus inderdaad een band. En dat noemen wij in de vrijmetselarij broederschap. De broederschap wordt sterker naarmate de broeders en zusters meer rituelen opvoeren.

De kapelmeester

Als een ritueel wordt opgevoerd, komt daar altijd muziek aan te pas. Muziek tijdens een bouwstuk wordt ook wel een ‘’muzikaal bouwstuk’’ genoemd. Het tracht de teneur van de ritualistische handelingen te accentueren of op zijn minst een toevoeging te zijn voor het verhaal wat gepresenteerd en uitgevoerd wordt. De muziek wordt uitgevoerd door de ‘’broeder van Talent’’ of ook wel; ‘’Kapelmeester’’ genoemd.